Ата-аналар баланың өмірінің басынан бастап эмоцияның көрінісін байқайды, олардың көмегімен ата-аналармен қарым-қатынас пайда болады, сондықтан нәресте өзінің жақсы екенін көрсетеді немесе ол жағымсыз сезімдерді бастан кешіреді.

«Эмоционалдық шкалада» әртүрлі эмоционалдық күйлер: қуаныш, қамқорлық, аяушылық, қызғаныш, немқұрайлылық және т.б. Ата-ананың ішкі дүниесінің байлығы балаға айқын ба, ата-ана баласының эмоционалдық жағдайын күшейте ме, оны түсіндіре ме, оны жеңуге көмектесе ме, оны кез келген қайғыдан қорғай ма – мұның бәрі баланың эмоционалдық дамуына тікелей әсер етеді. Баланың азғантай азабына төзе алмаған ана, баласын одан қалқалаған сайын сәбиді пайдалы қайғыдан айырады, қайғыруды, күйіп-жануды, оның жағымсыз сезімдерінен қорықпауды үйрену мүмкіндігінен айырады.

Эмоциялық-еріктік сфера - адамның эмоциялары мен сезімдерінің мазмұнын, сапасын және динамикасын сипаттайтын қасиеті. Эмоциялар нәресте өмірінің басынан бастап маңызды рөл атқарады және оның ата-анасына және оны қоршаған ортаға деген көзқарасының көрсеткіші ретінде қызмет етеді. Қазіргі уақытта балалардың денсаулығының жалпы проблемаларымен қатар, мазасыздықпен сарапшылар эмоционалдық-еріктік бұзылулардың өсуін атап өтеді, бұл әлеуметтік бейімделудің төмендігі, қоғамға жат мінез-құлыққа бейімділік және оқудағы қиындықтар түріндегі күрделі мәселелерге әкеледі.

Баланың эмоционалдық сферасын дамытудағы ата-ананың міндеттері:

1. Сезімдердің жаман емес екенін, олар жай ғана екенін және баланың оларды көрсетуге құқығы бар екенін мойындау (ауызша, тәндік); дегенмен эмоцияны білдіру үшін белгілі бір ережені енгізу қажет, мысалы: «Сенің сіңліңе ашулануға құқығың бар, бірақ мен оны ұруға рұқсат бермеймін».
2. Біреудің басынан өткен оқиғаларды талқылаңыз, сезімдеріңізді анықтау үшін отырып әрекеттердің өз нұсқаларын ұсыныңыз; айыптаудан аулақ бола отырып, мұндай әңгіменің мақсаты танымдық (мысалы: «Саша кететін уақыт келгенде не сезінді? Ол ренжігенін сезгенде не істеді? Содан кейін не істеді?»)
3. Баламен оның сезімін талқылағанда, ол үшін мәселені шешуге тырыспаңыз; сезімнің себебін түсіндіру балаға оны өздігінен жеңуге көмектесуі керек («Сен Машаның үйге баратын уақыты келіп және ойыншықты оған қайтару керегіне ашулысың»)
4. Балаға өзін-өзі тартуға көмектесетін әртүрлі әдістерді ұсыныңыз - ауызша, физикалық, визуалды, шығармашылық және т.б. («Сен одан әрі ашуланғың келе ме, әлде тыныштанғың келе ме? Ол үшін не істей аласың, бірге ойланайық: мүмкін үстелді айналып жүгірерсін, ашықхат жаз, сүйікті кітабыңды оқы?) көбінесе балаға оны басып алған сезімді түсіну ғана қажет. Балаға нұсқаларды ұсыныңыз және оған ең тиімдісін таңдауға мүмкіндік беріңіз.

Эмоционалды-еріктік сфераның бұзылуының негізгі сыртқы көріністері

Жылдам психикалық шаршау. Баланың зейінін шоғырландыру қиын, ол психикалық, интеллектуалдық қасиеттердің көрінісі қажет болған жағдайларға нақты теріс қатынасты көрсете алады.

Мазасыздықтың жоғарылауы. Мазасыздықтың жоғарылауы белгілі белгілерден басқа, әлеуметтік байланыстардан аулақ болудан, қарым-қатынасқа деген ұмтылыстың төмендеуінен көрінуі мүмкін.

Агрессивтілік. Ол ересектерге демонстративті бағынбау, физикалық агрессия және сөздік агрессия түрінде көрінуі мүмкін. Сондай-ақ агрессия өзіне бағытталған болуы мүмкін, бала өзіне зиян тигізуі арқылы. Ол мойынсұнбайтын болады және үлкендердің тәрбиелік ықпалына үлкен қиындықпен мойынсұнады.

Баланың шамадан тыс импульсивтілігі. Ол өзін-өзі бақылаудың әлсіздігінде және өз әрекеттерін білмеуде көрінеді.

Айналадағы адамдармен жақын араласудан аулақ болуы. Бала басқаларды менсінбеу немесе шыдамсыздық, арсыздық және т.б. білдіретін сөздермен қайтаруы мүмкін.

Бұзушылықтардың болуы баланың белгілі бір жағдайға реакциясы болуы мүмкін бір белгінің болуымен емес, бірнеше тән белгілердің жиынтығымен бағалануы керек екенін түсіну маңызды.